مهدويت و مسائل كلامي جديد

مشخصات كتاب

نويسنده: رضا حاجي ابراهيم

ناشر : رضا حاجي ابراهيم

مقدمه

در اين نوشتار، ابتدا به تفاوت «فلسفه ي دين» و «كلام جديد» اشاره مي شود، سپس «تعريف دين از منظر دين پژوهي جديد» صورت مي گيرد، پس از آن، تقسيم «دين» به «اديان سنّتي» و «اديان دنيوي»، و تقسيم «اديان سنّتي» به «وحياني» و «غير وحياني» مطرح مي شود.

به دنبال تكيه ي اديان وحياني بر وحي، در باب ماهيّت وحي، به سه ديدگاه اشاره مي شود، آن گاه ديدگاه گزاره اي به تفصيل خواهد آمد.

نوشته ي حاضر تقرير سلسله ي درس هاي «مهدويّت و مسائل كلامي جديد» از استاد دكتر رضا حاجي ابراهيم است كه در «مركز تخصصي مهدويت» در قم براي جمعي از طلاب و دانش پژوهان ارئه شده است.

درآمد

مهدويت و مسايل جديد كلامي مشتمل بر بخشي از مسايل جديد الورود در حوزه كلام يا فلسفه ي دين است كه لوازم و پيامدهايي در ارتباط با مهدويت (به روايت شيعي) دارند. به همين جهت، پس از بيان تعريفي كوتاه از كلام جديد و فلسفه ي دين و اشاره به تفاوتهاي اين دو، با طرح مباحثي مثل ديدگاه تجربي در باب وحي، تكثر گرايي ديني، سكولاريزم و... نتايج حاصل از اين آراء در باب مهدويت استخراج شده، مورد نقد و بررسي قرار مي گيرد.

تفاوت كلام با فلسفه دين

«كلام» با «فلسفه ي دين» به لحاظ روش و غايت و موضوع، تفاوت دارد. دانش كلام، دانشي است كه غايت آن، دفاع از آموزه هاي ديني خاص است و به همين جهت، دانش كلام، هميشه، به صورت مضاف يا به صورت يك اسم مركب وصفي به كار مي رود و گفته مي شود: «كلام اسلامي» يا «كلام مسيحي» و مانند آن، در حالي كه «فلسفه ي دين»، چنين نيست؛ زيرا، فلسفه ي دين، اوّلاً از همه ي تعاليم يك دين بحث نمي كند، بلكه از آموزه هاي مشترك بين الاديان بحث مي كند و ثانياً، در مقام دفاع از تعاليم يك دين نيست و لذا بعضي از فيلسوفان دين، در بحث خداشناسي، نهايتاً به اين نتيجه مي رسند كه هيچ كدام از ادلّه ي كه بر له وجود خدا اقامه شده است مثبت وجود خدا نيست يا بعضاً ملحد يا لاادري هستند. از اين رو، دانش كلام، به عنوان دانشي مطرح است كه يا بي موضوع است يا يك عنوان مشيري براي موضوعات اش درست مي كنيم و مي گوييم: «آن،